Nghệ thuật biểu diễn đang đứng trước nhiều thách thức, đòi hỏi các cấp, ngành có chiến lược, giải pháp phát triển mới, tạo sức bật cho ngành công nghiệp văn hóa nhiều tiềm năng này.
Vở kịch nói "Bến nước thời gian" của Nhà hát Tuổi trẻ tại Liên hoan. (Ảnh: Quân Trang/TTXVN)
Là một ngành thuộc công nghiệp văn hóa, nghệ thuật biểu diễn phát triển hiệu quả sẽ đem lại nhiều lợi ích về kinh tế và văn hóa, góp phần khẳng định thương hiệu quốc gia trên bản đồ văn hóa thế giới.
Cùng với những thuận lợi, trong bối cảnh hội nhập và phát triển, nghệ thuật biểu diễn đang đứng trước nhiều thách thức, đòi hỏi các cấp, ngành có chiến lược, giải pháp phát triển mới, tạo sức bật cho ngành công nghiệp văn hóa nhiều tiềm năng này.
Một trong những ngành trụ cột của công nghiệp văn hóa
Nghệ thuật biểu diễn là một trong các ngành trụ cột của công nghiệp văn hóa Việt Nam, bộ phận của nền văn hóa nghệ thuật dân tộc. Được hình thành và có tác động đến tâm hồn, cảm xúc, trí tuệ, tình cảm của con người, loại hình nghệ thuật này chịu sự tác động trực tiếp của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội...
Thạc sỹ Nguyễn Thị Quỳnh Như (Học viện Chính trị khu vực II, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) phân tích, nghệ thuật biểu diễn với tư cách là một ngành thuộc công nghiệp văn hóa được thể hiện ở nhiều khâu như: đội ngũ diễn viên, xây dựng kịch bản, dàn dựng và biểu diễn các loại hình ca, múa nhạc sân khấu và một số loại hình nghệ thuật khác.
Theo Thạc sỹ Nguyễn Thị Quỳnh Như, nhìn từ góc độ các địa phương có thế mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, trong đó có nghệ thuật biểu diễn, Thành phố Hồ Chí Minh hiện là một trong những địa phương đi đầu cả nước. Bên cạnh các lợi thế về tiềm lực tài chính, kết cấu hạ tầng, thị trường rộng lớn, Thành phố còn là nơi hội tụ nhiều giá trị văn hóa đa dạng cùng nguồn nhân lực dồi dào và có chuyên môn.
Nhiều mô hình hoạt động dịch vụ nghệ thuật văn hóa được hình thành thời gian qua cũng là thuận lợi để Thành phố Hồ Chí Minh phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, đáp ứng nhu cầu sáng tạo, thụ hưởng văn hóa của người dân và xuất khẩu.
Nhiều địa chỉ văn hóa, nơi biểu diễn văn hóa nghệ thuật đã quen thuộc với người dân Thành phố Hồ Chí Minh như Nhà hát Thành phố, Nhà hát Bến Thành, Nhà hát Hòa bình, Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang, Sân khấu kịch 5B Võ Văn Tần, Nhà Văn hóa Thanh niên, Cung Văn hóa Lao động Thành phố...
Đồng quan điểm, ông Hà Quốc Cường, Giám đốc Nhà hát Kịch Thành phố Hồ Chí Minh khẳng định, thời gian qua, cùng với sự phát triển kinh tế, đời sống văn hóa, nghệ thuật trên địa bàn Thành phố có nhiều chuyển biến, diễn ra ngày càng sôi động, vừa phát triển bề rộng, vừa đi vào chiều sâu, đạt thành quả đáng khích lệ.
Nhiều di sản văn hóa phi vật thể thuộc loại hình nghệ thuật, đặc biệt là các di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO ghi danh, Thành phố quan tâm bảo tồn.
Các cấp, ngành cũng có giải pháp thiết thực, đưa vào trình diễn, giới thiệu nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống, dân gian trong hệ thống các trường phổ thông. Thành phố phát huy nguồn tài nguyên nghệ thuật truyền thống, dân tộc, gắn bảo tồn với khai thác yếu tố phát triển du lịch.
Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật chào mừng các ngày lễ lớn, sự kiện chính trị quan trọng của đất nước và Thành phố được quan tâm tổ chức. Nhiều chương trình nghệ thuật phục vụ các sự kiện chính trị lớn được xây dựng quy mô, đặc sắc, có giá trị tư tưởng, nghệ thuật cao, góp phần nâng cao công tác tuyên truyền và mang lại những dấu ấn văn hóa của Thành phố Hồ Chí Minh.
Các đơn vị nghệ thuật công lập và ngoài công lập nỗ lực, đổi mới, sáng tạo, tổ chức nhiều hoạt động biểu diễn phục vụ, đáp ứng cơ bản nhu cầu thưởng thức nghệ thuật và vui chơi giải trí trong nhân dân.
Lấy ví dụ một sản phẩm văn hóa thuộc ngành nghệ thuật biểu diễn tạo được tiếng vang lớn, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Thanh Thúy cho biết, Liên hoan âm nhạc quốc tế “Hò dô” qua 4 lần được tổ chức đã trở thành hoạt động nghệ thuật tiêu biểu, dần xây dựng nên thương hiệu đặc sắc của Thành phố.
Liên hoan không chỉ mang âm nhạc đến cộng đồng mà còn góp phần kiến tạo một không gian sáng tạo, nơi gặp gỡ của bạn bè quốc tế, giới thiệu những giá trị đặc sắc của văn hóa quốc gia, đồng thời thể hiện định hướng phát triển các ngành công nghiệp văn hóa có thế mạnh tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Tạo sức bật mới từ lợi thế
Nghệ thuật biểu diễn được xác định là một trong những ngành công nghiệp văn hóa có thế mạnh của đất nước, góp phần tăng cường quảng bá, lan tỏa các giá trị văn hóa, lịch sử đất nước, con người Việt Nam, thúc đẩy giao lưu, hội nhập quốc tế và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Màn biểu diễn xiếc chồng người đẹp mắt của các nghệ sỹ xiếc. (Ảnh: TTXVN phát)
Từ lợi thế, để nghệ thuật biểu diễn với vai trò là một ngành công nghiệp văn hóa phát triển hiệu quả hơn, tạo sức bật mới đang đòi hỏi các giải pháp mang tính đồng bộ, nguồn lực đầu tư có trọng tâm, trọng điểm.
Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Mỹ Liêm cho rằng, để phát triển ngành nghệ thuật biểu diễn, trong đó có biểu diễn âm nhạc ở nước ta, cần xây dựng hệ sinh thái công nghiệp biểu diễn âm nhạc Việt Nam với đầy đủ thành tố từ thể chế, chính sách, đầu tư, đào tạo, sáng tạo, khởi nghiệp, quảng bá…
Đặc biệt, cần phát triển đồng bộ cùng các ngành công nghiệp văn hóa khác như thiết kế, thời trang, truyền hình và phát thanh, quảng cáo, nhất là tăng cường kết nối sản phẩm nghệ thuật biểu diễn âm nhạc với du lịch văn hóa, tạo sức lan tỏa văn hóa, phát triển kinh tế du lịch, dịch vụ.
Theo Thạc sỹ Nguyễn Thị Quỳnh Như (Học viện Chính trị khu vực II, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) để phát triển công nghiệp văn hóa, cụ thể là với ngành nghệ thuật biểu diễn, các địa phương có thế mạnh như Thành phố Hồ Chí Minh cần tăng cường phát huy vai trò trong việc đề ra hệ thống chính sách, xây dựng chiến lược phát triển, đầu tư tài chính; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích huy động vốn từ các thành phần kinh tế, nguồn tài trợ hợp pháp, tổ chức và cá nhân đầu tư sản phẩm nghệ thuật biểu diễn.
Các cấp, ngành tăng cường thực hiện giải pháp liên quan đến sưu tầm, phục hồi, truyền nghề đối với các loại hình nghệ thuật truyền thống như, hát bộ, cải lương, múa rối...
Liên quan đến cơ chế, chính sách thúc đẩy công nghiệp văn hóa, đối với ngành nghệ thuật biểu diễn, đại diện Tập đoàn Yeah1 - đơn vị tổ chức concert “Anh trai vượt ngàn chông gai” được khán giả đón nhận nồng nhiệt đề xuất, từ thực trạng còn gặp khó khăn khi tìm địa điểm phù hợp tổ chức sự kiện lớn, có sức chứa khoảng từ 30.000-50.000 người cho thấy cần có sự đầu tư, xây dựng môi trường tổ chức sự kiện thuận lợi hơn, giải quyết khó khăn về địa điểm tổ chức phù hợp. Từ đó, tạo cơ hội thuận lợi hơn để nghệ thuật biểu diễn Việt Nam vươn tầm, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa đạt hiệu quả cao.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Thanh Thúy cho hay, phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, trong đó có nghệ thuật biểu diễn, từ đặc thù, thế mạnh, Thành phố triển khai các giải pháp chú trọng tạo thêm nhiều không gian, đầu tư xây dựng và kêu gọi đầu tư nhiều thiết chế văn hóa hiện đại, đạt quy chuẩn, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu trình diễn, thưởng thức nghệ thuật của nhân dân.
Thành phố đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến thương mại, hợp tác giao lưu về văn hóa, trong đó có nghệ thuật biểu diễn để gia tăng hình ảnh, mở rộng thị trường cho công nghiệp văn hóa./.
